Tabla de Contenidos
Erik Erikson (1903-1994) był niemieckim psychoanalitykiem, który zaproponował teorię rozwoju psychospołecznego. Po studiach u słynnego neurologa Zygmunta Freuda wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie był członkiem Harvard Psychology Clinic i innych instytutów.
Tło teorii rozwoju psychospołecznego
Przed Eriksonem Freud przedstawił teorię rozwoju psychoseksualnego. Zgodnie z tym seksualność budzi się w dzieciństwie i jest budowana etapami, podczas których różne obszary ciała dostarczają jednostce satysfakcji, będąc obdarzonymi energią poszukującą przyjemności; ta energia jest znana jako libido . Z kolei Freud zaproponował trzy „byty”, które wyjaśniają osobowość człowieka: id, ego i superego.
- Id wychodzi od zasady natychmiastowej przyjemności . Rozwija się w pierwszych dwóch latach życia.
- Jaźń zastanawia się nad konsekwencjami nieskrępowanych działań i zachowań. Rozwija się od drugiego roku życia.
- Superego jest wynikiem socjalizacji, internalizacji norm społecznych i przestrzegania zasad moralnych .
Biorąc te elementy, Erikson w swojej teorii rozwoju psychospołecznego podkreślał społeczne aspekty każdego z etapów poruszonych przez Freuda. W tym celu poszerzył rozumienie „ja” jako zdolności organizacyjnej jednostki, która umożliwia jej rozwiązywanie kryzysów w jej kontekście. Ponadto zintegrował wymiar społeczny z rozwojem psychospołecznym, wyjaśnił kształtowanie się osobowości od dzieciństwa do starości oraz zbadał wpływ kultury, społeczeństwa i historii na jej rozwój.
Charakterystyka teorii rozwoju psychospołecznego
Teoria Eriksona organizuje rozwój całego cyklu życia na osiem hierarchicznych etapów; każdy etap integruje poziom somatyczny, psychiczny i etyczno-społeczny oraz zasadę epigenetyczną.
- Poziom somatyczny odnosi się do rozwoju funkcji biologicznych.
- Poziom psychiczny odnosi się do osobistych doświadczeń w odniesieniu do „ja”.
- Poziom etyczno-społeczny obejmuje kulturę indywidualną i grupową, etykę i duchowość, wyrażającą się w zasadach i wartościach społecznych.
- Zasada epigenetyczna zakłada, że osoba rozwija się zgodnie z jej wewnętrznymi dyspozycjami i zdolnościami oraz że społeczeństwo uczestniczy w tym procesie poprzez znaczące relacje, zasady społeczne i rytuały, które łączą lub rozłączają jednostki.
Teraz Erikson przypisał każdemu etapowi kryzys psychospołeczny , który oznacza przejście z jednego etapu do drugiego i obejmuje napięcie między mocnymi stronami lub potencjałami jednostki (zwanymi siłami syntonicznymi ) a jej wadami lub słabościami (zwanymi siłami dystonicznymi ). Siły te wpływają na rozwój zasad społecznych, rytuałów, procesów afektywnych, poznawczych i behawioralnych ludzi.
Biorąc powyższe pod uwagę, gdy jednostka znajdzie wyjście z kryzysu, powstaje w niej specyficzna cnota dla danego etapu; gdy nie rozwiązuje kryzysu, tworzy wadę lub specyficzną niestabilność na tym etapie. Poniższa tabela podsumowuje kryzysy dla każdego etapu i siłę psychospołeczną, która jest wyzwalana.
Etapy rozwoju psychospołecznego
zaufanie kontra nieufność
Ten etap rozwija się między 0 a 12-18 miesiącem życia. Siła syntoniczna to pewność siebie wynikająca z dobrego samopoczucia fizycznego oraz poczucia bycia mile widzianym i kochanym przez rodzicielską opiekę. Ze swojej strony siłą dystoniczną jest nieufność, która rozwija się, gdy te potrzeby nie są zaspokajane, co powoduje poczucie opuszczenia.
Kiedy dana osoba osiągnie rozwiązanie kryzysu zaufania vs. nieufność, rodzi się w nim nadzieja, która nada sens jego życiu i nada mu sens uczuciowy, społeczny i duchowy.
autonomia kontra wstyd
Ten etap rozwija się od 2 do 3 lat. Siłą syntoniczną jest autonomia, która jest wzmacniana dzięki takim procesom, jak dojrzewanie mięśni i zdolność do wypowiedzi ustnej, która daje podmiotowi wolność fizyczną i werbalną. Ze swojej strony siła dystoniczna to wstyd wynikający z nadmiernego poczucia pewności siebie i braku samokontroli, co generuje niepewność i unieważnienie.
Równowaga między pewnością siebie a wstydem jest ważna dla rozwoju świadomości moralnej, poczucia ładu i porządku, solidarności i zachowań altruistycznych. Jednak podczas kształtowania się poczucia sprawiedliwości może popaść w zniekształcony rytualizm (czyli permisywny lub sztywny), co prowadzi do legalizmu.
Kiedy jednostka osiąga rozwiązanie kryzysu autonomia vs. wstydu, rośnie w nim wola rozeznawania i decydowania, tak że rozumie, kim może swobodnie chcieć być.
inicjatywa kontra poczucie winy
Ten etap rozwija się od 3 do 5 lat. W tym okresie jednostka odkrywa seksualność i doskonali swoje zdolności ruchowe i oralne. Stanowi również podstawę Twojej tożsamości płciowej i wyrażania uczuć. Siła syntoniczna to inicjatywa, która rodzi się podczas nabywania psychoseksualnego, poznawczego i behawioralnego uczenia się; siła dystoniczna jest winna niepowodzenia w tym procesie.
Równowaga między inicjatywą a poczuciem winy jest niezbędna dla rozwoju świadomości moralnej i zdrowych relacji uczuciowych. Kiedy jednostka osiąga rozwiązanie kryzysu inicjatywa kontra poczucie winy, pojawia się w niej pragnienie działania, by być tym, kim sobie wyobraża, że będzie. W tym sensie rytualizacja pochodzi głównie z gry, która symuluje role i funkcje społeczne.
pracowitość kontra niższość
Ten etap rozwija się między 5-6 a 11-13 rokiem życia. Siłą syntoniczną na tym etapie jest pracowitość – zwana także „przemysłem” – dla szkolenia przyszłego profesjonalisty, produktywność i kreatywność. Z drugiej strony siła dystoniczna to poczucie niższości, które wynika z niezdolności do bycia produktywnym, kreatywnym i kompetentnym.
Od rozwiązania kryzysu pracowitości kontra niższości zależy poczucie kompetencji i udziału w produktywności społeczeństwa. Jednak temu rozwojowi musi towarzyszyć kreatywność, wyobraźnia i gratyfikacja, aby w przyszłości nie skończyły one na wykonywaniu zadań dezintegrujących i formalistycznych.
Tożsamość a pomieszanie ról
Ten etap rozwija się między 12 a 20 rokiem życia. Siłą syntoniczną jest tożsamość od psychoseksualnej (poprzez budowanie relacji zaufania i lojalności), ideologicznej (poprzez przyjmowanie wartości grupy), psychospołecznej (poprzez uczestnictwo w ruchach lub stowarzyszeniach), zawodowej (poprzez skłanianie się ku powołaniu) i kulturowe (poprzez utrwalenie ich doświadczeń kulturowych i wzmocnienie duchowego sensu życia). Z drugiej strony siłą dystoniczną jest pomieszanie tożsamości.
Kiedy podmiot przezwycięża kryzys tożsamości i pomieszania, pojawia się w nim wiara i rozumie, że jest tym, który może wiernie wierzyć. Rezolucja ta określa również światopogląd jako podstawę osobistego światopoglądu. Jednak w celu przezwyciężenia ich zagubienia osoba może przyłączyć się do totalitarnych form ideologicznych.
intymność kontra izolacja
Ten etap rozwija się między 20 a 30 rokiem życia. Siła syntoniczna to zażyłość, która prowadzi do wyboru partnerów do miłości i pracy, poczucia przynależności do grup społecznych i budowania siły etycznej do wierności tym więziom. Z kolei siłą dystoniczną jest afektywna izolacja, która prowadzi do indywidualizmu i egocentryzmu. Równowaga między tymi dwiema siłami sprzyja miłości i spełnieniu zawodowemu; także zdolność do zaangażowania się w sprawy i ludzi.
Po przezwyciężeniu kryzysu intymności i izolacji, w jednostce rozwija się miłość, oddanie i oddanie innym, tak aby zrozumiała ona, że „jesteśmy tym, co kochamy”. Jednak mogą mieć miejsce dezintegracyjne rytualizacje, takie jak elitaryzm, narcyzm i snobizm.
Generatywność a stagnacja
Ten etap ma miejsce między 30 a 50 rokiem życia. Na tym etapie generatywność jako siła syntoniczna polega na trosce i inwestowaniu w szkolenie nowych pokoleń, co obejmuje wysiłek na rzecz doskonalenia nauki, technologii i kreatywności dla dobra potomków. Z kolei siłą dystoniczną jest stagnacja, czyli poczucie niepłodności osobistej i społecznej.
Kiedy jednostka przezwycięża kryzys rozrodczości i stagnacji, pojawiają się w niej takie cnoty, jak troska, miłość i miłosierdzie. Jeśli kryzys przeważy, mogą pojawić się zachowania narcystyczne lub autorytarne z powodu przesadnego wykorzystywania mocy generatywnej poprzez narzucanie życia rodzinnego, zawodowego lub światopoglądowego innych.
uczciwość kontra rozpacz
Ten etap występuje po 50 roku życia. Siłą syntoniczną jest integralność, dzięki czemu dorosły na nowo definiuje swoje zachowania i uczucia w świetle wartości i doświadczeń. Wobec tego osoba staje przed akceptacją siebie, integracją wszystkich sił syntonicznych, doświadczeniem miłości, przekonaniem do swojego stylu życia i zaufaniem do innych. Ze swojej strony siła dystoniczna jest rozpaczą, produktem braku lub utraty tej integracji.
Kiedy dorosły przezwycięża kryzys uczciwości kontra rozpaczy, rozwija mądrość jako podstawową siłę, biorąc pod uwagę, że wykorzystuje wiedzę zgromadzoną w ciągu życia, dokonuje sprawiedliwych ocen i jest zdolny do refleksyjnego dialogu. Jeśli kryzys nie zostanie przezwyciężony, prowadzi to do strachu przed śmiercią, beznadziejności i pogardy.
Dodatkowe rozważania na temat teorii
Niektórzy autorzy, analizując teorię rozwoju psychospołecznego, stwierdzają, że:
- Uważa, że mężczyźni i kobiety różnią się osobowością ze względu na różnice biologiczne.
- Implikuje silne „ja” jako klucz do zdrowia psychicznego, dzięki czemu jednostka daje pozytywne postanowienie, dając przewagę siłom syntonicznym nad dystonicznymi.
- Przypisuje nieświadomości podstawową siłę w kształtowaniu osobowości.
- Twierdzi, że społeczeństwo kształtuje sposób, w jaki ludzie się zachowują.
Źródła
Bordignon, N. Psychospołeczny rozwój Erica Eriksona. Schemat epigenetyczny osoby dorosłej . Lasallian Research Magazine, 2(2): 50-63, 2005.
Dunkel, CS i Harbke, C. (2017). Przegląd miar etapów rozwoju psychospołecznego Eriksona: dowody na czynnik ogólny . Journal of Adult Development, 24(1): 58-76, 2017.
Maree, JG Teoria rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona: przegląd krytyczny . Wczesny rozwój i opieka nad dzieckiem, 191(7-8), 1107–1121, 2021. doi:10.1080/03004430.2020.1845163
