Tabla de Contenidos
Η νατουραλιστική παρατήρηση είναι μια μέθοδος έρευνας που χρησιμοποιείται στην ψυχολογία και στις συμπεριφορικές και κοινωνικές επιστήμες, μεταξύ άλλων, που συνίσταται στην παρατήρηση της συμπεριφοράς των ατόμων στο φυσικό τους περιβάλλον. Σε αντίθεση με τα εργαστηριακά πειράματα στα οποία ελέγχονται οι υποθέσεις, ελέγχονται οι μεταβλητές και λαμβάνονται μετρήσεις, η νατουραλιστική παρατήρηση περιλαμβάνει την καταγραφή αυτού που παρατηρείται σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.
Πλεονεκτήματα της μεθόδου
Η νατουραλιστική παρατήρηση είναι πλεονεκτική δεδομένου ότι οι παρατηρούμενες συμπεριφορές γίνονται γνήσια δεδομένα, αφού προέκυψαν στα πλαίσια στα οποία προκύπτουν φυσικά. Αυτή η αυθεντικότητα επιτυγχάνεται επίσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα φυσικά περιβάλλοντα δεν μπορούν να αναπαραχθούν πλήρως στο εργαστήριο.
Μια άλλη θετική πτυχή της μεθόδου είναι ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς την παρέμβαση ή τη μεσολάβηση του παρατηρητή στα γεγονότα που συμβαίνουν φυσικά, γεγονός που αυξάνει την ακρίβεια των δεδομένων. Επίσης ότι είναι εφαρμόσιμο σε κάθε τύπο κοινωνικού ή οργανωτικού περιβάλλοντος και ότι δημιουργεί νέες ιδέες, λύσεις σε υποθέσεις ή συγκεκριμένες ερευνητικές διαδρομές.
Περιορισμοί της μεθόδου
Η νατουραλιστική παρατήρηση έχει δημιουργήσει διαφορετικές συζητήσεις για την αντικειμενικότητά της, δεδομένων δύο παραγόντων, κυρίως της παρουσίας του παρατηρητή και της στάσης του απέναντι σε αυτό που παρατηρείται.
Όσον αφορά τον πρώτο παράγοντα, έχει υποστηριχθεί ότι η παρουσία ενός παρατηρητή σε ένα πλαίσιο στο οποίο εξετάζονται ορισμένες συμπεριφορές δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη από τα υποκείμενα της μελέτης. Ως εκ τούτου, ο παρατηρητής μπορεί, χωρίς να προτίθεται να τροποποιήσει τα αυθόρμητα αποτελέσματα που θα προέκυπταν απουσία του. Μια λύση που έχει διατυπωθεί από διαφορετικούς συγγραφείς είναι η απόκρυψη του λόγου πίσω από την παρατήρηση, η οποία θα εξασφάλιζε αξιόπιστα αποτελέσματα. Ωστόσο, μεταγενέστερα στοιχεία δείχνουν ότι η απόκρυψη πληροφοριών μπορεί να οδηγήσει τα άτομα που παρατηρούνται να αισθάνονται ανασφάλεια ή δυσπιστία.
Όσον αφορά τον δεύτερο παράγοντα, υπήρξαν διαφωνίες σχετικά με το αν το καλύτερο στη νατουραλιστική παρατήρηση είναι μια ενεργητική ή παθητική στάση του παρατηρητή. Η τάση ήταν παθητικότητα, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό θα παρενέβαινε λιγότερο στη συμπεριφορά των παρατηρούμενων. Ωστόσο, τα στοιχεία διέψευσαν τα παραπάνω, γεγονός που έθεσε την ανάγκη να καθιερωθούν πρακτικές στις οποίες τα υποκείμενα της μελέτης αισθάνονται εξοικείωση με τον παρατηρητή, του οποίου η παρουσία πρέπει να είναι ενεργή, μέσω της εξοικείωσης.
Αξιοπιστία μεθόδου
Λόγω των προαναφερθέντων περιορισμών, διάφορες έρευνες που γίνονται με τη μέθοδο της νατουραλιστικής παρατήρησης αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της αξιοπιστίας, το οποίο έχει γίνει κατανοητό με πολλούς τρόπους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες ερμηνείες. Ως εκ τούτου, συγγραφείς όπως οι Smith και Connolly (1972) έχουν υποθέσει ότι, σε πρώτη φάση, είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί ποια είναι η αξιοπιστία εντός της μεθόδου και στη συνέχεια να καθοριστεί ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται . Με αυτή την έννοια, δηλώνουν ότι η αξιοπιστία ή η αξιοπιστία εξαρτάται από τρεις παράγοντες: Τη συνέπεια με την οποία καταγράφεται η παρατηρούμενη συμπεριφορά από τον παρατηρητή, τη σταθερότητα της παρατηρούμενης συμπεριφοράς και την επάρκεια του δείγματος.
Ωστόσο, προκειμένου να ληφθούν πληροφορίες που πληρούν τα προηγούμενα κριτήρια αξιοπιστίας, έχουν σχεδιαστεί μέτρα όπως το ποσοστό των συμφωνιών, τα οποία καθορίζουν τον βαθμό στον οποίο οι παρατηρητές χρησιμοποιούν το ίδιο όριο αναγνώρισης για μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Αυτό και άλλα μέτρα της μεθόδου λαμβάνονται μέσω διαφορετικών τεχνικών δειγματοληψίας.
Τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη μέθοδο
Γενικά, η νατουραλιστική παρατήρηση βασίζεται στη μέτρηση της συχνότητας των συμπεριφορών και στην αξιολόγηση της αλληλουχίας τους. Για αυτό, μπορεί να γίνει δειγματοληψία γεγονότος ή χρόνου.
- Η δειγματοληψία συμβάντων αποτελείται από τη μέτρηση γεγονότων κάθε φορά που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μιας προκαθορισμένης περιόδου, λαμβάνοντας τη συμπεριφορά ως μονάδα μέτρησης και όχι τη διάρκειά της. Αυτός ο τύπος δειγματοληψίας θεωρείται ότι έχει εγγενή εγκυρότητα, αφού τα γεγονότα παρατηρούνται καθώς συμβαίνουν. Ωστόσο, εάν οι παρατηρούμενες συμπεριφορές δεν έχουν σαφή όρια, η δυσκολία επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των παρατηρητών αυξάνεται. Αυτό το είδος δειγματοληψίας αποδεικνύεται, για παράδειγμα, σε μια μελέτη σχετικά με τη συμπεριφορά των παιδιών στο πάρκο. Σε αυτή την περίπτωση, οι ερευνητές μπορεί να ενδιαφέρονται μόνο να παρατηρήσουν πώς τα παιδιά αποφασίζουν να εναλλάσσονται στη τσουλήθρα, αγνοώντας όλα τα άλλα γεγονότα που συμβαίνουν στο πάρκο.
- Η δειγματοληψία χρόνου αποτελείται από την παρατήρηση καθορισμένων συμπεριφορών για σύντομες περιόδους και την καταγραφή της εκδήλωσης ή της απουσίας τους κατά τη διάρκεια καθεμιάς από αυτές τις περιόδους. Αυτός ο τύπος δειγματοληψίας αποδεικνύεται, για παράδειγμα, όταν οι ερευνητές αποφασίζουν να παρακολουθούν τα υποκείμενα της μελέτης κάθε πρωί για μία ώρα. Η δειγματοληψία με βάση το χρόνο μπορεί να είναι στιγμιαία , εάν καταγράφονται ορισμένες προηγουμένως καθορισμένες συμπεριφορές τη στιγμή που εμφανίζονται ή κατά διαστήματα , εάν συμπεριφορές, επίσης προκαθορισμένες, παρατηρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Πηγές
Kotliarenco, M., Méndez, B. Looking Back at Us: The Naturalistic Method of Observation . Περιφερειακό Γραφείο Εκπαίδευσης της UNESCO στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (Χιλή). 1998.
